به دعوت کمیته مطالعات صنفی انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، یکشنبه، 23 شهریور 1404 نشست مطالبات صنفی در تالار سخن پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با حضور دانشآموختگان و دانشجویان (حضوری و مجازی) برگزار گردید. این جلسه در پاسخ به تقاضا و پرسشهای مکرر دانشآموختگان در مورد وضعیت شغلی و حرفهای خود، پس از حذف نام رشته علم اطلاعات از دفترچه آزمون استخدامی آموزش و پرورش تشکیل میشد. دانشآموختگان از مسئولین نهادهای حرفهای حوزه اطلاعات و استادان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی سوالهایی در مجامع، گروهها و تریبونهای مختلف کرده بودند که کمیته مطالعات صنفی با دعوت از استادان و مسئولین، تلاش کرده و خواهد کرد که به این سوالها از سوی مدیران تا جای ممکن پاسخ داده شود. در این نشست، دکتر محمد زره ساز، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، دکتر محمد حسن زاده، رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، دکتر رحمتالله فتاحی استاد پیشکسوت به سوالاتی که قبلا به ایشان داده شده بود پاسخ دادند و در پایان میلاد روشنی دانشجوی دکتری اطلاعات سلامت از سوی گروهی از دانشجویان و دانشآموختگان، سوالات دیگری نیز طرح نمود که مورد بحث قرار گرفت. دبیری نشست برعهده ابراهیم عمرانی دبیر کمیته مطالعات صنفی انجمن بود. و اعلام شد که نشست دوم برای بررسی سوالهای بیشتر و با حضور سایر نهادها در دستور کار قرار خواهد گرفت و به اطلاع جامعه علوم اطلاعات و دانشآموختگان و دانشجویان رسانده خواهد شد.
ابتدا دبیر نشست به مقدمه ای در مورد تاریخچه فعالیتهای صنفی انجمن پرداخت و یکی از مهمترین دلایل تعطیل شدن انجمن کتابداران ایران 1344-1358 را در سال 1358 را از نتایج دخالت انجمن در مسایل صنفی عنوان کرد. از جمله حمایت از کتابداران اخراجی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و با اشاره به تاسیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران (انجمن کنونی) پس از 20 سال توقف، به اساسنامه تیپ انجمنهای علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پرداخت که بر پایه این اسانامه انجمن فقط مجاز به فعالیتهای صنفی بوده و هنوز این اساسنامه به قوت خود باقی است و تنها با آغاز بکار کنگره کمیته ای با نام “کمیته مطالعات صنفی” شکل گرفت که در همه ادوار کنگره فعال بوده است.
انجمن پیش از کمیته مطالعات صنفی هم همواره به مسایل صنفی واکنش نشان میداد و مکاتبات و جلسات متعددی با مسئولین نهادها و وزارتخانههای مرتبط داشته و با آمدن کمیته، مطالعاتی در مورد شرح شغلهای سازمان امور اداری و نیز مشاغل جدید انجام داد و در کنگره هشتم “سازمان نظام مدیریت اطلاعات و دانش” را پیشنهاد داد و ابراز امیدواری کرد که با کنار هم قرار گرفتن نهادهای حوزه حرفه اطلاعات، این نظام را بتوانند به تصویب برسانند و موقعیت دانشآموختگان رشته را در بازار کار بیش از پیش تثبیت کند.
دبیر نشست به ارتباط انجمن با سازمان امور اداری و استخدامی و جلساتی با وزارت آموزش و پرورش نیز اشاره کرد و نیز مورد خاص سال 1402 توسط ریاست ایرانداک که منجر به ورود نام رشته در دفتر آزمون استخدامی وزارت آموزش و پرورش شد.
خبرهایی خوش از بازنگری مشاغل در سازمان اداری و استخدامی
پس از آن اولین سخنران، دکتر محمد حسن زاده رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران روایت خود را با این جمله شروع کردند: اشتغال موضوع پیچیدهای است. وی در ادامه اشاره کرد که مساله اشتغال خاص رشته ما نیست و مساله شماره یک کشور است. این روزها اشتغال رو به عنوان یک مسئله ملی ما تلقی می کنیم و شاید هم جهانی. مهندسان، پزشکان، فارغ التحصیلان علوم پایه همه در گیرند و این مساله مشکل فقط کشور ما ایران نیست و مسالهای جهانی است. وی به تاثیر عوامل مختلف بر این موضوع پرداخت، وی با اشاره به رایانههای روی میزهای تالار گفت، رایانهها و فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات بسیاری از مشاغل را از بین میبرند. ایشان در ادامه عنوان کرد که ما اکنون با دو موضوع روبرو هستیم، یافتن شغل و ایجاد شغل. وقتی ما در مورد سازمان امور اداری و استخدامی و وزارت آموزش و پرورش صحبت میکنیم، بیشتر به بخش اول میپردازیم، یعنی یافتن شغل و در موردساختن و ایجاد شغل چیزی نمیگوئیم در جائیکه دانش آموختگانی که خود شغل خود را ساختهاند، موفقتر عمل کردهاند و حتی در این حرفه کارآفرینی نیز کرده اند. ساختن شغل امری نوآورانه است و حتما موفقتر.
علم اطلاعات در مورد ساختن شغل پیشرو تلقی میشود و 90 درصد شغلهای جدید ساخته شده به نوعی با علم اطلاعات در ارتباط هستند. با اینهمه اکنون رشته ما در یافتن شغل دچار مشکل شده است. رشته ما در گذشته کتابداری بوده و رشته هایی چون کتابخانههای دانشگاهی،کتابخانههای عمومی و اطلاع رسانی داشته که این نوع نام گذاری و تقسیم بندی در دنیای امروز برای یافتن شغل مناسب نیست، چون رشتهای را میخوانید که شغل آن در جامعه رو به کاهش است. کتابخانه ها کوچکتر و کوچکتر شدهاند و اگر با عنوان کتابداری ادامه میدادیم دیگر استخدامی نداشتیم. کمیته برنامه ریزی وزارت علوم با تغییر عنوان رشته به علم اطلاعات تلاش کرد که این مشکل را تاحدی حل کند ولی دردرجه اول بگویم این عنوان هم هنوز جای خود را پیدا نکرده است. و دوم، نکته مهم این است که زمانی که رشته ما کتابداری بود، تناظری بین رشته و حرفه یعنی کتابداری و کتابخانه وجود داشت، و محل استخدام آن مشخص بود، حال آنکه علم اطلاعات هنوز در مراجعی مانند سازمان امور اداری و استخدامی خودش را تثبیت نکرده است. بنده هم در سالهای اخیر و به ویژه سال جاری با اداره مشاغل سازمان امور اداری و استخدامی صحبت کردم و در کمیته برنامه ریزی وزارت هم صحبت کرده و کمیته فرعی ایجاد کردهایم که بتوانیم پستهای شغلی را شناسایی و به سازمان امور اداری و استخدامی معرفی کنیم.
دو سال نیم پیش به سازمان امور اداری مکاتبه کردیم و چند شغل جدید را به آنها معرفی کردیم که دو پست جدید پذیرفته و در دفترمشاغل اضافه شد. این کار در انجمن هم انجام شده بود. سال گذشته خواستیم که در آزمون استخدامی معلمان هم بیایدکه آمد و امسال حذف شد که مکاتبه کردیم و گفتند چون دیر متوجه شدهایم، امسال دیگر نمی توانیم اضافه کنیم، ولی سال دیگر حتما در دفترچه آزمون اضافه خواهد شد.
10 روز پیش در جلسه با مدیران سازمان امور اداری و استخدامی 22 شغل را که شناسایی کرده بودیم به ایشان دادیم . نکته مهم و قابل توجه این است که مشاغل عمومی دولت هر چند سال یک بار بازنگری میشود، و امسال سالی است که بازنگری در دست کار است ما همین امسال این 22 شغل را خواسته ایم که رشته ما را هم به صاحبان صلاحیت در این مشاغل بیفزایند و خیلی امید دارم که دست کم در 15 یا 16 شغل نام رشته ما اضافه خواهد گردید. این نامه نگاری هاش انجام شده ولی این موارد مثل قرمه سبزی درست کردن است. باید جا بیفتد. یعنی یواش یواش آروم آروم باید در سازمان امور اداری و جاهای دیگر جا بیفتد. یعنی مقداری حوصله میخواهد ولی خب من قول میدهم که در سال 1405 انشالله به حق و یاری الهی اشتغال پذیری رشته علم اطلاعات و دانششناسی پانزده برابر خواهدشد. به این دلیل که تا به حال یک تا سه تا رشته شغلی بوده و این به پانزده تا هجده رشته شغلی تبدیل خواهد شد.
بالاخره وقتی شما شایستگی های بهتری داشته باشید، شما استخدام میشو ید ولی اینکه مهارت و شایستگی نباشد خب اصلا مساله دیگری میشود. کار دومی که من کردم این است که در واقع همین جلسه آخری که با سازمان امور اداری استخدامی داشتم، من آمدم پیشنهاد دادم که آقا شما الان توی برنامه هفتم توسعه همه سازمانها را گفتید که باید حکمرانی دیتا داشته باشید یا مدیریت مبتنی بر دیتا داشته باشید. هشت شغل را استخراج کردم با شرح مشاغلش. بردم دادم به سازمان امور اداری و استخدامی. خب این کاری که ما توانستیم انجام دادیم. از این جا به بعد مهارتها و سواد و صلاحیت دانشآموختگان مهم است و ورود به رقابت با دانش آموختگان سایر رشتهها.
کار دیگری که خیلی مهم است و انجام دادهایم، ورود به کمیته های برنامه هفتم توسعه است که در حال نوشته شدن است. در برنامه هفتم همه سازمانها باید برنامه مدیریت مبتنی بر داده داشته باشند. ما اطلاعات سردرسهای داده که دانشآموختگان ما با سردرسهای جدید خواهند آموخت را عنوان و هفت شغل پیشنهاد دادهایم، مواردی مانند کارشناس متخصص داده، مدیریت اطلاعات، مدیریت دانش و … که به سازمان امور اداری و استخدامی تحویل داده شده که در برنامه هفتم دانشآموختگان ما میتوانند این مشاغل را داشته باشند.
اما این نکته را به یاد داشته باشید. حال فکر کنیم دست کم 15 شغل در سازمان امور اداری به مشاغل ما اضافه شد، دست کم سه شغل از 7 شغل در برنامه هفتم به مشاغل ما اضافه شد، نهایتا وقتی میروید استخدام شوید باید مهارت و توانمندی کافی داشته باشید، در حالی که میبینیم که برخی از دانشآموختگان مهارت کافی ندارند. 1) برخی خودشان توانمندی ندارند. 2) دانشگاه هم خیلی مطرح است. دانشگاه باید بتواند توانمندی دانشآموختگان رشته ما را بالا ببرد. در این راستا هم ما کارهای خوبی انجام داده ایم:
- کارگروه نخبگانی رشته در وزارت علوم تشکیل داده ایم. کارگروه ما از 7 نفر به 22 نفر افزایش یافته و از همه گروههای علم اطلاعات فعال کشور، یک عضو در کارگروه نخبگانی داریم.
- این کارگروه در سال 1404 دقیقا 50 جلسه برگزار کرده و سردرسهای لیسانس و فوق لیسانس و دکتری را بررسی و ارتقاء داده ایم. و در 1405 سردرسهای علمسنجی، مدیریت دیجیتال و عمومی رفته روی سایت وزارت علوم و دانشجویان جدید سردرسهای جدید را میخوانند. در این سردرسها ما 15 واحد اشتغال وکارآفرینی گذاشتهایم. کاربینی، کارآموزی و کارورزی و با این سه مرحله باید وارد شغل یابی و شغل سازی شوند.
نکته قابل تامل این است که فقط سردرس خوب کافی نیست و دانش آموخته خوب تحویل نمیدهد، استاد خوب هم باید داشته باشیم. چند دوره برای به روز رسانی استادان برگزار شده و این کار ادامه خواهد داشت.
دکتر حسن زاده بحث مهم خود در مورد ساختن شغل را آغاز کردند،که دبیر جلسه، به علت کمبود وقت خواهش کرد این بخش به وقت مناسبتری موکول شود و ادامه یابد که در فرصت کم این مهم از دست نرود. بنابراین دکتر حسن زاده در این بخش، صحبت خود را به پایان رساندند و مقرر شد بحث ایجاد و ساختن شغل را در فرصتی دیگر ادامه دهند.
عوامل مؤثر در اشتغال از زبان یکی از پیشکسوتان
پس از آن دکتر رحمتالله فتاحی صحبتهای خود را با اشاره به 5 مولفه تاثیرگذار بر یافتن و ساختن شغل آغاز کرد. دولت، نظام آموزشی، بازار کار، دانشآموختگان و نهادهای مرتبط.
- دولت: متاسفانه دولتها توجه کمی به فرهنگ می کنند. ریشه این در عدم آگاهی مدیران دولت به نهادهای فرهنگی و به ویژه کتابخانهها است. دولت سیاست کوچک سازی را سالها است دنبال می کند و در نتیجه هر کس بازنشسته میشود،جایگزینی به جای او استخدام نمی شود حتی کتابخانههای دانشکدهای در دانشگاهها در کتابخانه مرکزی ادغام میشوند. دولت کاهش درآمد را عنوان میکند و اینکه امکان توسعه ندارد ولی میبینیم که وقتی آقای حاجی بابایی پست کتابدار را از آموزش و پرورش و مدارس حذف میکند، این پست را به معلمان پرورشی میدهد و تعداد زیادی برای آن پست استخدام میکنند.
- نظام آموزشی: دکتر حسن زاده اشاره کردند . تغییرات خوبی انجام شده و امیدوارم که موفق باشند. ولی به این نکته توجه کنیم، چقدر نیاز به کتابدار در بازار کار وجود دارد؟ و ما چه تعداد دانش آموخته داریم. تا دوره احمدی نژاد میزان فارغالتحصیلان بیکار در رشته ما خیلی کم بود و بیشتر جذب میشدند ولی پس از آن به دلیل سیاستزدگی دولت و گسترشهای کمی بیرویه و بیتوجهی به کیفیت، مشکل شروع شد. از آن سال تعداد دانشجو 10 برابر شد. یک دانشگاهی 40 برابر دانشجو گرفت. نظام آموزش عالی نتوانست تعادل را حفظ کند. تعادل در دانشگاهها به هم خورد و تعادل عرضه و تقاض نیز دچار به همریختگی شد و ضربه بدی به رشته و حرفه وارد شد.
- بازار کار و کارفرمایان: بازار کار سنتی است و مدیران احساس نمی کنند که نیاز به اطلاعات علمی و دقیق دارند بیشتر از تجربیات خودشان و دوستانشان برای به دست آوردن اطلاعات استفاده میکنند. در صنایع غذایی در مشهد که خیلی صنعت وسیعی است، هیچ مدیری از متخصصان اطلاعات استفاده نمیکند و تخصصها را قبول ندارند و از دوستانشان اطلاعاتی ضعیف دریافت میکنند.
- دانشآموختگان: همانطور که دکتر حسن زاده گفتند، برخی دنشآموختگان مهارت و شایستگیهای کمتری دارند. البته دانشجویانی داشتهایم که توانستند خودشان شغل ایجاد کرده ودرآمد خوبی هم دارند ولی برخی دانشجویان توانمندی کمتری دارند. ما دانشجویان پویا زیاد داشته ایم که در پی یادگرفتن و بالا بردن توانمندیهایشان بودند. بسیاری دانشجویان فقط سر کلاس درس حاضر میشوند و بخشی از صحبتها را میشنوند ولی از کلاس که می آیند بیرون فراموش میکنند. دردناک است. از برخی از آنها می پرسم مجموعه سازی یا سازماندهی را کدام استاد به شما درس داده و نمیدانند و این خیلی دردناک است. اینها افراد بیتفاوتی هستند که فقط سر کلاس و به خاطر حضور و غیاب حاضر میشوند.میپرسیم در این درسها چه خوانده اید؟ و نمی دانند. در دانشآموختگان شکاف بزرگی بین وضعیت موجود تا وضعیت مطلوب داریم.. آنهایی که دکتری دارند الآن استاد هستند در دانشگاههای معتبر خارج از ایران، همه اینها را رصد کردهام و همه کسانی بودند که از ابتدا به دنبال بالا بردن توانمندیهایشان بوده اند. از نظر دانشآموختگی شکاف بزرگی بین بی تفاوتی و توانمندیها وجود دارد و گروههای آموزشی باید ورود کنند و در این بحران کمک کنند این شکاف به کمترین میزان خود برسد.
- نهادهای حرفه: عامل پایانی، نهادهای حرفهای است. انجمن، ایرانداک، کتابخانه ملی، جهاد دانشگاهی، کتابخانههای مرکزی دانشگاهها مرکز منطقه ای شیراز، آی اس سی، و همه نهادها باید نگاهشان از گروههای آموزشی فراتر برود و از آنچه که برایشان تعریف شده جلوتر بروند. وزارت علوم انجمنهای علمی را از ورود به کارهای صنفی منع کرده، در حالیکه انتظار از انجمن زیاد است که وارد مسایل صنفی شود. انجمن باید تلاش کند و این شکاف را که عرض کردم بین وضع موجود و وضع مطلوب پر کند. ، باید از گروههای آموزشی جلوتر برود، فراتر از آنچه گروهای آموزشی، به دانشجویان میدهند، مرتب موضوعهای جدید را شناسایی و کارگاههای آموزشی و مدارس تابستانی و پائییزی و زمستانی برگزار کند. نهادهای دیگر مثل کتابخانه ملی و شیراز باید از مسئولیتهای خودشان جلوتر بروند انجمن حرکتهایی را شروع کرده، ایرانداک کارهایی را آغاز کرده ولی سایر نهادها باید در این بحران کمک کنند، نهادهایی که مادر این حرفه محسوب میشوند مانندکتابخانه ملی، نهاد، مرکز منطقه ای. اینها هم اکنون دارند در چارچوب ماموریتهای خودشان گام برمیدارند، در حالیکه این بحران نیازمند کارهای بیشتری از سوی آنها است. این نهادها همه باید فراتر از مسئولیتهایشان برای رفع این بحران قدم بردارند. ما باید این 5 عامل را توجه کنیم و برای هر یک راه حلهایی پیشنهاد کنیم. بیتفاوتی موجود به ما و رشته و حرفه ما در پرکردن شکافهای موجود کمک نمیکند. باید پویا باشیم، باید سطح را بالاتر ببریم. من بارها در سرمقالههای خودم در مورد بیتفاوتی هشدار دادهام. از همه همکاران خواستهام که از همان ترم اول دانشجویان را تشویق کنند که بی تفاوتی را کنار بگذارند. الآن در همین جمعی که شما هستید، کسانی را میشناسم مانند آقای روشنی که اینها از ابتدا بیتفاوت نبوده اند و دغدغه داشته اند، نه تنها برای خودشان بلکه برای رشته دغدغه داشته اند.
نکته مشهوری را میگویم، میگویند فشار از پائین و چانهزنی از بالا. الآن فشار از پائین وجود دارد و دانشآموختگان مشکلات خود را منتقل کردهاند و باید چانه زنی از بالا هم همزمان شکل بگیرد. انتقال مشکلات به بالادستیها باید انجام شود، به دولت، به کتابخانه ملی، به نهاد کتابخانههای عمومی، به وزارت آموزش و پرورش ، به دانشگاهها، به وزار ت علوم غیره و غیره، به مجلس. که در این کار ضعیف عمل شده و باید این مشکلات به مجلس به دولت و به نهادهای تصمیم گیر منتقل شود. این فشار الآن حس میشود. به تازگی دارد چنین چیزی رخ میدهد. اخیرا حرکتهایی شروع شده. صحبتهای دکتر حسن زاده مصداق همین چانه زنی هستند. ولی دکتر حسن زاده تنها هستند، همه نهادهای دیگر باید این چانهزنی را انجام دهند. فکر میکنم نقش انجمن اینجا خیلی اهمیت دارد، انجمن باید این نهادهای ملی و نهادهای حرفه را کنار هم جمع کند و به بدنه حرفه انسجام دهد که قدرت چانه زنی و فشار بالا برود تا بتوانیم این بحران را برطرف کنیم ولی نابید انتظار داشت که این بحران به سرعت برطرف شود،کار بسیار زیادی میطلبد.
نکته دیگر در مورد نام رشته، این تغییر نام رشته که انجام شد، برایش تحقیقاتی انجام شد، مقالاتی نوشته شد، و این بی دلیل نبود. همان زمان سرمقالهای نوشتم که خُب، تغییر عنوان انجام شد، بعد باید چکار کنیم. راه حلهایی هم پیشنهاد کرده بودم. گروههای آموزشی آن همت را نداشتند که به دنبال راه حلها و پیاده کردن آنها بروند و ما درجا زدیم در این سالها و حالا هزاران دانشآموخته داریم حتی در سطح ارشد و دکتری که از گروههای آموزشی خیلی توانمند فارغالتحصیل شده اند ولی کار ندارند و نتوانستهاند کاری پیدا کنند.
دو واقعیت را باید خیلی توجه کنیم. زیاد به دولت نباید امیدوار باشیم در کوتاه مدت. و این که بازار کار خودش نیازهای خود را در این حوزه اعلام کند. پس باید برنامه ریزی کند. پیشنهاد من تشکیل یک کمیته خاص است برای این منظور، که جمع بندی کند از همه ادبیات موجود، هر چه در کنگرهها و همایشها و میزگردها مطرح شده و راه حلها را مطالعه و راه حلهای تازه مطرح کند. نهادهای حرفهای باید این نتایج را دنبال کنند و امیدوارم این نشست امروز قدمی خیلی موثر و تاثیر گذار باشد در این راستا.
ضرورت شفافیت، لابیگری و تغییر نگرش در میان مدیران، دانشآموختگان و مدیران
در ادامه نشست دکتر محمد زرهساز، رئیس انجمن کتابداری و اطلاعرسانی ایران سخنان خود را آغاز کرد: با سلام و احترام. بیشتر مسایل را همکاران گفتند. من بر روی این مسئله تاکید می کنم که باید فضای باز ایجاد کرد و امروز انجمن این پاسخگویی را از خودش شروع کرد. امیدوارم کسانی که در فضاهای حرفهای ما مسئولیت دارند وظایف خودشان و فراتر از آن را انجام دهند. خاطرهای دارم از یکی از مسئولین این نهادها که وقتی از ایشان خواستم مصاحبه کنند و بگویند چه مشکلاتی در زمینه جذب نیرو وجود دارد تا متقاضیان از مشکلات موجود آگاه شوند، ایشان گفتند اتاق فکر من میگوید که مصاحبه نکنم. گفتیم ما هم انجمن هستیم و اتاق فکر شما، الآن بسیاری از ما سوال میکنند که فلان نهاد چرا استخدام نمیکند؟ بنابراین نیاز به پاسخگویی وجود دارد. بیائید و بگوئید، موانع را بگوئید . شفاف باشید. ما خودمان این شفافیت را از انجمن شروع کرده ایم. شفافیت باید در همه نهادها اجرایی شود.
در مورد انجمن من تکرار مکررات نمیکنم. در مورد انجمن باید ما از ظرفیتهایمان نهایت استفاده را بکنیم. ظرفیتهای ما انجام مکاتبه و رایزنی با مسئولین است که تلاش کردهایم این کار را بکنیم. در این دوره اولین کارمان را با وزارت آموزش و پرورش شروع کردیم. ما به وزیر نامه نوشتیم و اهمیت کتابخانه آموزشگاهی و کتابداران آموزشگاهی را یادآوری کردیم. در دورههای قبل هم جلسات زیادی داشتیم با معاونین و مدیران وزیر و از آنها در کنگره هم دعوت کردیم . با یکی از معاونین وقت وزیر که مدرکشان کتابداری است و بحثهای مفصلی داشتیم. وزارت آموزش و پرورش هم نکاتی را مطرح میکنند که مسائل خودشان است و این جا جای بحث آن نیست ولی در فرصتی دیگر می توانیم این بحث را بکنیم که چرا حذف کتابخانه و کتابدار انجام شده است. البته کتابخانه آموزشگاهی و کتابدار به صورت کلی حذف نشده است. الان کتابخانه برای مدارس غیر انتفاعی حذف نشده و باید کتابخانه داشته باشند چون برای گرفتن گرید (درجه) A باید کتابخانه داشته باشند.
در رابطه با سازمان امور اداری و استخدامی در دورههای مختلف آقای عمرانی توضیح دادند، هم مکاتبه و هم جلسه داشتهایم و در نهایت با کمک آقای دکتر حسن زاده، مسئله همانطور که گفتهاند در جلسات مختلف مطرح شده و انتظار حل مسئله را داریم.
یک نکته را هم من از آقای عمرانی نقل کنم که همیشه میگوید یک سوزن به خودمان بزنیم و یک جوالدوز به دیگران . ما تغییر عنوان در نام رشته دادیم. شما نشریه الکترونیکی شناسه را نگاه کنید، یک ویژهنامه با عنوان کارآفرینی ما منتشر کردیم. در همان زمان یک مطلبی در شناسه نوشتم با عنوان «بادهای مساعد یا طوفانهای بنیانافکن؟ سرنوشت فضای حرفهای پس از تغییر عنوان رشته در ایران» در این مطلب اشاره کردم ما وقتی تغییر عنوان دادیم گرانیگاه رشته ما از کتابداری رفته به سمت اطلاعات. ولی وقتی میآئیم به حوزه اطلاعات، باید خیلی مراقب باشیم. رشته های دیگری حضور دارند که رقیب ما هستند، رشته هایی مانند فناوری اطلاعات و مدیریت دانش آمدهاند جلو و مدعی هستند. با اینهمه میبینیم که افرادی از رشته ما رفته اند و در مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش درخشیدهاند، و کارهای شاخصی را هم انجام دادهاند. ولی باز میبینیم که گاهی ما داریم خودمان را محدود میکنیم و میگوئیم کتابداری!!! من کتابداری را نفی نمی کنم. کتابخانه یکی از پایگاههای ما است، جزئی از ارزشهای ما است، وما باید کتابخانهها و آرشیوها را داشته باشیم. اما اگر مدعی سایر فضاهای حوزه علوم اطلاعات و مدیریت اطلاعات و دانش هستیم باید آنها را با قدرت مطرح بکنیم. نه فقط کتابخانه و یافتن شغل در کتابخانه. بله ما باید فضای کتابخانه را داشته باشیم ولی باید محکم و با قدرت اعلام کنیم که ما در حوزه علوم اطلاعات هستیم. ممکن است پرسیده شود پس چرا نام انجمن ما کتابداری و اطلاع رسانی است که آن هم مسائل خودش را دارد. تغییر نام ا نجمن به این سادگیها نیست و مباحثی دارد که چایش اینجا نیست. اینجا من بحثم، بحث ادعای عالمانه و سهمخواهی از فضای حرفهای علوم اطلاعات است یعنی ما باید بیائیم و این ادعا را داشته باشیم.
کنگره علوم اطلاعات که انجمن نهمیناش را برگزار میکند سعی کرده این فضا را به وجود بیاورد. آقای عمرانی که این کنگره را با الگو گرفتن از ایفلا طراحی کردند، و همه دستاندرکاران کنگره مثل آقای دکتر خسروی و دکتر فتاحی و سایر بزرگان هم همین اعتقاد را داشتند و مکرر گفته اند که بیائید در کنگره صرفا بحث علمی پژوهشی نکنیم. پژوهشهای علمی را بگذاریم برای همایشهای علمی- پژوهشی و این کنگره را خاص کنیم برای فعالیتهای حرفهای و آنجا ذینفعان مختلف بیایند و کارهایشان را ارائه کنند. دانشجویان بیایند، اساتید بیایند، متخصصان بیایند، مدیران بیایند، مدیران دانشگاهی، مدیران نهادی، کارمندان بیایند و حرفه مندان بیایند و متخصصان از رشتههای دیگر و این اجتماعی باشد برای همه و همه بتوانند حرفهای خودشان را در پنلها بزنند. خوب پنل مطالعات صنفی چندین سال است که دارد برگزار میشود، نمونههای افرادی که رفتهاند به مشاغل دیگر و موفق بودهاند، آمده و کارهای خودشان را در پنلهای مختلف کنگره ارائه دادهاند. بروید مباحث مجموعه نشستهای کنگره را بخوانید، چقدر افراد متفاوتی مطرح شدهاند و آمدهاند و صحبت کردهاند. اشخاصی که رفتهاند و درمشاغل و حرفههای دیگر موفق بودهاند. از حرفههای مختلف آمدهاند از کارهای دیگر از مدیریت سلامت، دامپزشکی، از مهندسی از مدیریت، فردی که با لیسانس علم اطلاعات الآن مدیریت برنامه نویسی شرکت دارویی را دارد. فرد دیگری را داشتیم که در واقع مدیریت دانش یکی از شرکتهای نفتی را دارد، افرادمختلف و در فضاهای حرفهای مختلف آمدهاند و موفق بودهاند. سه نفر از دانشجویان خود من در دانشگاه خوارزمی بودهاند و رفتهاند و در مشاغل دیگر و موقعیتهای خوبی کسب کردهاند و ما آنها را در کنگره مطرح کردهایم که به دیگران نشان دهیم فضا باز است.
کسی که شغلی به دست نمیآورد، صدایش بلند است. میآید و در گروهها و در فضای مجازی فریاد میزند، حق هم دارد. ولی کسی که شاغل است و موفق است صدایی ندارد، جایی نمیگوید ، ما در کنگره آمدهایم اینها را مطرح کردهایم و گفتهایم که اینها هم هستند. اگر دانشجوها بیایند و فقط به درسهایی که در دانشگاه داده میشود و به معلومات استاد تکیه نکنند، و دانشهای دیگر و مهارتهای دیگر را کسب کنند، و این یادگیری مداوم را داشته باشند، اینها میتوانند فرصتهای شغلی را به دست بیاورند نه اینکه خود تحقیری داشته باشند که بله ما چون علم اطلاعات هستیمما نمیتوانیم در جایی غیر از کتابخانه کار کنیم.
قبول دارم محدودیت های شغلی وجود دارد. فضاهای شغلی الان خیلی محدود است. این واقعیت برای همه مشاغل وجود دارد. تلاشهایی هم در حال انجام است که باید این ادامه پیدا کند. انجمن در کنار همه برای رفع مشکلات قدم برمیدارد. در رابطه با مطالبات من اینجا به شما قول میدهم هر کجا نیاز به انجمن باشد ما هستیم. پیشنهادهایی که بزرگواران در این نشست دادند را پیگیری میکنیم و تقاضا داریم سازمان ها و نیروهای مختلف در زیر چتر انجمن جمع بشوند. ما این کار را در بافت کنگره هر ساله انجام میدهیم.شورای سیاست گذاری کنگره ما، متشکل شده است از مدیران سازمان های ذیربط، سازمان هایی که در این حوزه فعالیت میکنند. یادم هست که در کنگره پنجم، ما از همه این مدیران برای جلسه شورای سیاست گذاری دعوت کردیم. اما خیلی ببخشید، در دقیقه آخر فلان مدیر نیامده بود، زنگ میزدیم که تشریف بیارید، دفترشان میگفت، آیا فلانی و فلانی هم آمده اند؟ مدیران در آن دوره اغلب غیرمتخصص بودند. برای همین برایشان مهم این بود که ” فلان مدیر آمده نشسته در جلسه من بیایم یا نه؟” که ما گفتیم بله آمدن باز ایشان دو سه نفر پیشواز میفرستادند که بهشون خبر بدن که آره اومدن یا نه! تا زمانی که مدیران ما از این قبیل غیر متخصصین هستند چه باید بکنیم؟ البته تو این دوره من احساسم این است که فضا، فرق کرده با حضور عزیزان متخصصی که در مدیریتهای حرفه ما وجود دارند. واقعا امیدوارم که این مدیران تحولی در دیدگاههای خودشان داشته باشند و این تحول نهادینه بشود و به مدیران بعدی هم انتقال داده شود. از این مدیران، یک نفر، آقای دکتر حسن زاده اگر ده نفر میشد، یعنی ده برابر میشد، فضای رشته ما تغییر خوبی میکرد. مینجور که الان، واقعا زحماتشان قابل تقدیر و واقعا برجسته است. ما این توقع و این مطالبه را داریم. اگر دوستان صدای ما را میشنوند، این مطالبه را از همه سازمانهای حرفه خودمان داریم.انشاءالله ما جلسه شورای سیاستگذاری کنگره را خواهیم گذاشت، از مدیران و بزرگان هم دعوت میکنیم تا تشریف بیاورند. من خواهشم این است که به دعوت ما لبیک بگویند و دور یک میز جمع بشوند به خاطر این جامعه دانشجویی و دانشآموختگان. بیاییم بگردیم دنبال راهکارها. من خواهشم این است آقای عمرانی شما هم پیگیری کنید، ما هم دنبال میکنیم هم در قالب کنگره هم در قالب کمیته مطالعات صنف که بتوانیم این کار رو بکنیم و همه تصمیمسازان حرفه را جمع کنیم و برای دغدغهها به دنبال راهکار باشیم.
کاری که همین کمیته مطالعات صنفی در کنگره پیش ارائه داد که خیلی هم با ارزش است «سازمان نظام مدیریت اطلاعات و دانش»، حالا ما قبلا اسمش را «نظام مشاوره اطلاعاتی» گذاشته بودیم میتواند یک نظام صنفی کارآمد و ارزندهای شود. اگر این نظام صنفی شکل بگیرد میتواند مانند نظامهای صنفی دیگر مانند نظام مشاوره، نظام مهندسی و نظام پزشکی خیلی از موقعیتهای حرفهای را شکل دهد و تثبیت کند. کار بسیار سختی است. نیاز به کار زیاد و لابیهای گسترده در سطوح بالا دارد ولی این مسئله، واقعا قابل پیگیری است.
الان این امید وجود دارد با حضور مدیرانی که از متخصصان رشته خودمان هستند بتوانیم پیگریهایی داشته باشیم ولی واقعا باید خودمان مطمئن باشیم از خیلی از مسائل. اینگونه نباشه که ما مصوبه بگیریم و فردا بگوییم خب الان این برای این کار نیرو میخواهیم و هیچ نیروی قابلی نداشته باشیم. من خودم بارها شده در شهر تهران برای مشاغلی دنبال افرادی بودم که کار را به ایشان بسپرم و در یافتن نیروی قابل دچار مشکل شدهام. البته خیلی از بچهها را هم مشغول کردهام. من صحبتم را در اینجا به پایان میرسانم. حالا آقای روشنی و دوستان هم بفرمایند.
مطالبات دانشجویان و دانشآموختگان: از مشکلات تا راهحلها
با توجه به وقت کم ، جناب آقای روشنی بسیار سریع صحبت کردند که مشکل پیاده سازی داشت، و ما متن صحبت را از ایشان دریافت و عینا آن را به عنوان سوالهای دانشجویان در زیر میآوریم.
میلاد روشنی
بسمه تعالی
اعضای محترم انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران اساتید پیشکسوت و دست اندرکاران رشته علم اطلاعات و دانش شناسی
با سلام و احترام
اینجانبان جمعی از فارغالتحصیلان و دانشجویان رشته »علم اطلاعات و دانش شناسی« از سراسر کشور، بدین وسیله مراتب نگرانی خود را نسبت به شرایط نامطلوب استخدامی این رشته در کشور اعلام می کنیم. با وجود اینکه این رشته از ارکان مهم توسعه آموزش، بهداشت، پژوهش و مدیر یت اطلاعات در کشور است، در سالهای اخیر شاهد کاهش چشمگیر فرصتهای شغلی و بی توجهی جدی به جا یگاه تخصصی آن بوده ایم، با توجه به مشکلات زیر، درخواست برگزاری جلسه داریم.
اهم مشکلات به شرح ز یر است
: .1عدم زیر ساخت کافی برای تغییر نام رشته از کتابداری به علم اطلاعات و دانش شناسی
چندعنوانه بودن نام رشته در دفترچهها که باعث سردرگم ی داوطلبان می شود:
در استخدامی های اخیر دستگاه های اجرایی و وزارت بهداشت عناوین رشته با نام های مختلف کتابداری و اطلاع رسانی، کتابداری، علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداری پزشکی و کتابداری در شاخه پزشکی مطرح شده بود که این مورد باید به دستگاه های ذیربط گزارش داده شود و فقط از عنوان اصلی رشته )علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری پزشکی( که در مدارک فارغالتحصیلان درج شده ،در دفترچه های استخدامی استفاده شود و بقیه عناوین رشته حذف شود، حتی بعضی فارغالتحصیلان که در آ زمونهای استخدامی پذیرفته شده بودند، در بحث گزینش به خاطر عدم مطابقت نام رشته در دفترچه استخدامی با نام رشته در مدرک تحصیلی با مشکلاتی در روند استخدامی و پذیرش مو اجه شده بودند.
. 2 حذف یا کاهش ظرفیتها
حذف نام رشته از دفترچه آزمون آموزش وپرورش در سال جاری:
با توجه به پیگیری دوستان و انجمن در دوره قبل نام رشته به آزمون کیفیت بخشی افزوده شد ولی امسال با توجه به اعتراض رشته های علوم تربیتی و آموزش ابتدایی رشته های غیر مرتبط از شرکت در آزمون استخدامی معاف شدند.
مستندات در این باره پست کتابدار معلم بدون ضابطه و خلاف قوانین در دولت نهم توسط حاجی بابا یی وزیر آموزش پرورش حذف شد و در بحث تشکیل کتابخانه جایگاه کتابداران به فارغالتحصیلان علوم تربیتی سپرده شد و اعتراض این گروه در بحث جذب رشته کتابداری غیرمنطقی است و علاوه بر این داوطلبانی که در حیطه کیفیت بخشی پذیرفته میشوند علاوه بر بحث تشکیل کتابخانه و انجام کارهای فرهنگی وظیفه تدریس سواد رسانه را هم به عهده دارند که دانش آموختگان )علم اطلاعات ودانش شناسی و کتابداری پزشکی( این توانایی را دارند. همچنین در کتابخانه های زیرنظر آموزش و پرورش معلمانی که موعد بازنشستگی آن ها نزدیک است به کار گرفته میشوند و به جذب متخصصان کتابداری اهمیت داده نمیشود.
جذب بسیار محدود در وزارت بهداشت )تنها 8 نفر برای کل کشور در سال جاری(:
استخدام کارمندانی که موعد بازنشستگی آنها نزدیک هست و یا جابجایی کارمندان و به کار گماردن آنها در کتابخانهها، در جذب بسیار محدود در آزمون استخدامی دخیل بوده که این مورد باید رسیدگی شود و به جذب متخصصان کتابداری اهمیت داده شود.
. .3ظرفیت پایین و رقابت نابرابر
اعلام ظرفیت یک یا دو نفر برای چند استان، که شانس استخدام را به حداقل میرساند:
ظرفیت جذب رشته کتابداری در دستگاه ها ی اجرایی سه نفر و در وزارت بهداشت هشت نفر مجموعا یازده نفر بود که محدود به بعضی استان ها بود.
.4 نبود آگاهی از جایگاه واقعی رشته
بسیاری از سازمانها از وظا یف و توانمندیهای فارغالتحصیلان این رشته آگاه نیستند، در نتیجه یا نیرو جذب نمیکنند یا جا ی آن را به رشتههای غیرمرتبط میدهند (استخدام رشتههای غیرمرتبط در انواع کتابخانه ها) کتابخانههای زیرمجموعه شهرداری، دادگستری، فرهنگسرا، آموزش پرورش، شرکت نفت، حتی کتابخانههای آموزشگاهی، عمومی و دانشگاهی.
- ابهام در شرح وظا یف و عناوین شغلی
استفاده از فارغالتحصیلان رشته در امور غیرتخصصی .
نبود تعریف روشن از ردیف شغلی و وظا یف در آگهیها
.6 پراکندگی و ابهام منابع آزمون
عدم اعلام منابع مشخص، یا ارائه فهرست های بسیار کلی و غیرکاربردی:
مثال : اگر استخدامی باشد، منابعی باید خوانده شود که مرتبط با رشته ما نیست و این از برنامه ر یزی نامنظم عنوان شغلی می آید که اگر عنوان شغلی هماهنگ با منابع باشد، نیازی به خواندن منابع مختلف که بسیار از رشته فاصله دارند نیست.
.7عدم تناسب عرضه و تقاضا
هر سال تعداد ز یادی فارغ التحصیل، اما فرصت های شغلی بسیار محدود و انگشت شمار.
.8 مشکلات ساختار ی در جذب نیرو
بومیگزینی بدون اطلاع رسانی شفاف در نهاد کتابخانههای عمومی:
در فراخوانهای جذب ساعتی نهاد کتابخانه های عمومی شرط بومی برای جذب لحاظ شده است که با توجه به رای دیوان عدالت اداری و اصلاحیه قانون دیگر مراکز استانها بومی محسوب نمیشود و داوطلبان شهرستانی حق انتخاب مراکز استان برای اشتغال را دارند که در فراخوانهای نهاد این حق باید برای کلیه داوطلبین اعمال شود.
قانون اصلاح ماده 44 قانون خدمات کشوری
تأثیربالای سهمیه ها (ایثارگران، جوانی جمعیت و ..). بر کاهش فرصت برای سایر داوطلبان
استفاده از روابط و بند «پ» در جذب نیرو در برخی سازمانها ی مرتبط
در حالیکه در فراخوان های جذب نهاد کتابخانه های عمومی، بندی با عنوان اولویت با رشته علم اطلاعات و دانش شناسی وجود دارد، فارغالتحصیلان کتابدار ی با رزومه حرفهای و سابقه شغلی و حتی کتابداران افتخار ی (که طبق تبصره چهارم بخشنامه نهاد در آزمون ها ی نهاد اولویت جذب دارند) در مصاحبه و گز ینش رد شدهاند و رشتههای دیگر به کار گرفته شدند.
درتمامی آزمونهای استخدامی در موارد نادر و عمومی رشته کتابدار ی (علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابدار ی پزشکی) میتوانند شرکت کنند در حالیکه تنها محل تخصصی برا ی اشتغال فارغالتحصیلان کتابداری، کتابخانه ها می باشد. همچنین استخدام کارکنانی با رشتههای غیرمرتبط باعث شده که کارکنان ساعتی در اولین فرصت استخدامی در سازمانهای دیگر کتابخانه ها را ترک کنند، لذا پیشنهاد میشود در استخدامی ها به رشته کتابداری نگاه ویژهای شود زیرا تعهد سازمانی فارغالتحصیلان کتابداری نسبت به افرادی که به شغل کتابدار به عنوان یک شغل موقت نگاه میکنند بیشتر است.
۲500 نفر از افراد از رشتههای غیرمرتبط اگر در نهاد، از قراداد ساعتی تبدیل وضعیت شوند، شانسی برای رشته ما نخواهد ماند و ا ینکه جذب تمامی افراد باید از طریق آزمون سراسری باشد نه صرفا مصاحبه!
در برخی استان ها، شیوهی جذب نیرو برای کتابخانهها به گونهای است که در فراخوان ها، افراد از رشتههای کاملا نامرتبط مانند تاریخ، جغرافیا، فلسفه و… پذیرفته میشوند و صرفاً با گذراندن یک دورهی کوتاهمدت سه ماهه، به عنوان کتابدار مشغول به کار میگردند. این در حالی ست که دانش آموختگان رشتهی کتابداری، چهار سال آموزش تخصصی و دانشگاهی را پشت سر گذاشتهاند تا به این جایگاه برسند.
اگر قرار باشد با یک دورهی چندماهه، فردی بدون پیش زمینهی علمی در ا ین حوزه، به عنوان کتابدار فعالیت کند، این پرسش به حق مطرح میشود که چرا ما باید سال ها در دانشگاه تحصیل کنیم؟ آیا بهتر نیست همان مسیر کوتاه را انتخاب کنیم و راه چندساله را در چند ماه خلاصه کنیم؟
این شیوهی جذب، نه تنها انگیزهی دانش آموختگان را تضعیف می کند، بلکه جایگاه علمی و حرفهای رشتهی کتابداری را نیز ز یر سؤال میبرد. از ا ین رو، پیشنهاد می شود:
فرآیند جذب نیرو در سراسر کشور، شفافساز ی و استانداردساز ی شود تا عدالت حرفهای رعایت گردد –
دوره های کوتاه مدت مورد ارزیابی مجدد قرار گیرند تا مشخص شود آیا واقعاً توانایی تربیت نیروی متخصص را دارند یا صرفاً راهی برای جبران کمبود نیرو هستند.
ارزش و اعتبار آموزش دانشگاهی در ا ین حوزه حفظ شود و تخصصگرایی در جذب نیرو، به عنوان اصل بنیادین مدنظر قرار گیرد.
.9 نقص در آموزش تخصصی دانشگاهی
عدم ارائه کامل آموزش های بنیادی (مانند فهرستنویسی و ردهبندی پیشرفته) که باعث ضعف مهارتی در بازار کار میشود.
با توجه به موارد فوق، ما خواستار موارد ز یر هستیم:
بازگرداندن و افزایش ظرفیت استخدامی این رشته در دستگاههای مرتبط.
تعریف شفاف ردیف شغلی و شرح وظایف.
اطلاع رسانی دقیق و برابر برای همه داوطلبان
ارتقاء آموزشهای دانشگاهی متناسب با نیاز بازار کار
.10 گسترش بی رویه رشته
عدم پشتیبانی بازار کار از رشته
.11 دوین فرصت های شغلی جدید در کتابداری
افزودن عناوین شغلی مانند روابط عمومی، کارشناس فرهنگی،کارشناس پژوهشی… به دفترچه های استخدامی
.12 عدم تطابق فرصت های شغلی بین رشته های وزارت علوم و وزارت بهداشت (کتابداری پزشکی و علم اطلاعات و دانش شناسی)
مشکل عدم تطابق مدرک بین کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی و ارشد کتابداری پزشکی هنگام استخدام
فارغالتحصیلان علم اطلاعات که در مقطع ارشد کتابداری پزشکی پذیرفته میشوند به خاطر تعریف و عدم مطابقت مدرک کارشناسی و ارشد در دفترچه طبقه بندی مشاغل، امکان شرکت در مشاغل فناور ی اطلاعات سلامت را ندارند، با توجه به مرتبط بودن مباحث رشته علم اطلاعات و کتابدار ی پزشکی این معضل باید رفع شود علاوه بر ا ین در ویرایش دفترچه طبقه بندی مشاغل رشته فناوری سلامت جایگاههای شغلی کتابداری را تصرف میکند به عنوان نمونه در بخش بایگانی ارگان ها در دفترچه مشاغل رشته علم اطلاعات و دانش شناسی درج شده بود که در ویرایش جدید دفترچه نام رشته فناور ی سلامت هم به این پست افزوده شد. بنابراین با توجه به ا ین موضوع باید امکان شرکت در مشاغل فناوری اطلاعات سلامت نیز برای دانش آموختگان علم اطلاعات که در مقطع ارشد کتابداری پزشکی تحصیل کردهاند فراهم شود.
در نهایت دغدغه اصلی و نهایی ما، نبود نام رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، کتابداری پزشکی در دفترچههای استخدامی است: بنابراین خواستار اولویتبندی و در دستور کار قراردادن این موضوع در دفترچههای استخدامی هستیم که:
1- برای کدام دفترچه آزمون استخدامی آینده آمادگی لازم داشته باشیم؟
2- اگر قرار است نشست بعدی با نماینده امور ا ستخدامی برگزار شود در چه تاریخی این نشست برگزار خواهد شد؟
با توجه به موارد فوق، درخواست برگزاری جلسه داریم امید است با پیگیری و حمایت شما و همکاری اساتید گرانقدر، گام های عملی برای رفع ا ین مشکلات برداشته شود و این رشته بتواند نقش واقعی خود را در توسعه کشور ا یفا کند.
با تشکر و احترام جمعی از فارغالتحصیلان و دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش شناسی از سراسر کشور
دبیر نشست در پایان صحبتهای شرکت کنندگان، اعلام کرد، که سوالهای آقای روشنی که پشت سر هم قرائت شدند، بایددر نشستی دیگر و یک به یک پاسخ داده شوند، کما اینکه برخی از این سوالها که از قبل آماده شده بودند امروز و در صحبتای استادان پاسخ داده شده بودند. با اینهمه به تقاضای دکتر زره ساز وقت کوتاهی به ایشان داده شد که چند پرسش را پاسخ دهند و پس از آن حاضران نیز سوالهایی پرسیدندکه تا جای ممکن توسط اعضای پنل پاسخ داده شد.
دبیر نشست اعلام کرد پیش از این تماسی با معاونت نهاد گرفته شده بود که قراری میسر نشد، باز هم تماس خواهیم گرفت و امیدوار هستیم که سرکار خانم نظربلند، دبیر کل گرامی نهاد یا یکی از معاونین ایشان در نشست بعدی انجمن حضور داشته باشند و دیدگاهها و برنامه ها و موانع خود را عنوان کنند و به سوالهای شرکت کنندگان پاسخ دهند.











