نشریات علمی ابزارهایی برای ارتقاء اساتید و دانش‌آموختگی دانشجویان

 

این نشست با دعوت رسمی از سردبیران نشریه‌های دارای درجه علمی «آینه میراث»، «پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات»، «پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی»، «تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی»، «ترویج علم»، «تعامل انسان و اطلاعات»، «رهیافت»، «سیاست علم و فناوری»، «کتابداری و اطلاع‌رسانی»، «گنجینۀ اسناد»، «مدیریت اطلاعات»، «مطالعات کتابداری و علم اطلاعات»، «مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات» و «International Journal of Information Science and Management» برگزار شد.

 در این نشست با برنامه‌ریزی کمیته انتشارات انجمن تشکیل شده بود، دکتر سیروس علیدوستی، دکتر فریبرز خسروی، دکتر نرگس نشاط، کاظم حافظیان رضوی، سید ابراهیم عمرانی، دکتر عبدالحسین فرج‌پهلو، فرامرز مسعودی، دکتر محمد زره‌ساز، دکتر مهدی شقاقی، دکتر سعید رضایی شریف‌آبادی، دکتر حسن کیانی، دکتر ابراهیم افشار و دکتر رضا رجبعلی بگلو مسائل و مشکلات نشریات علمی رشته را مورد بررسی کردند.

در آغاز نشست دکتر رضا بگلو مسئول کمیته انتشارات توضیحاتی پیرامون نظام ارزیابی نشریات علمی و وضعیت ۱۵ نشریه علمی رشته در این ارزیابی‌ها ارائه کرد. وی ضمن اظهارات خود درباره نشریات علمی رشته اشاره کرد که در آخرین ارزیابی منتشر شده در سامانه ارزیابی نشریات در وزارت عتف (برای سال ۱۳۹۴)، از ۱۵ نشریه علمی رشته، ۸ نشریه در وضعیت سبز، ۳ نشریه در وضعیت هشدار و ۴ نشریه در وضعیت قرمز قرار دارند. وی همچنین، توضیحاتی درباره شاخص‌ها و مؤلفه‌های ارزیابی نشریات علمی ارائه کرد.

پس از آن سردبیران، مدیران مسئول و هر یک از اعضای هیئت مدیره انجمن، دیدگاه‌های خود را درباره مؤلفه‌های کیفیت نشریات و عوامل مؤثر در آن بیان کردند. در این نشست، عواملی مانند کیفیت مقالات مندرج در نشریات، شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی کمیسیون نشریات علمی، بستر و زیرساخت‌های فعالیت نشریات علمی، اسناد بالادستی، مقررات و سیاست‌های حاکم بر فرایند کسب مجوز و انتشار نشریات علمی، مشکلات داوری، نقش و جایگاه هیئت‌های تحریریه و سردبیران نشریات، کیفیت رابطه و تعامل کمیسیون نشریات علمی با مدیران مسئول و سردبیران نشریات علمی، استانداردها و راهنماهای موجود و مورد نیاز، پی‌آمدهای منوط کردن ارتقای اساتید دانشگاه و دانش‌آموختگی دانشجویان تحصیلات تکمیلی به ارائه مقاله در نشریات علمی، صلاحیت‌های سردبیران و اعضای هیئت تحریریه، اخلاق علمی و نقش انجمن‌های علمی و از جمله انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی در ارتقای کیفیت مقالات و نشریات مندرج در آن‌ها مورد توجه اعضای این نشست قرار گرفت.

در پایان، نشست مشترک هیئت مدیره انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی و مدیران مسئول و سردبیران نشریات علمی رشته به شرح زیر به جمع‌بندی رسید:

شاخص‌های ارزیابی کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اواخر سال ۱۳۹۰ تدوین شده است و عمدتاً ناظر بر عوامل ساختاری و شکلی است. این شاخص‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط با آن‌ها نیازمند بازنگری است.

برخی ضابطه‌های تعیین شده از سوی کمیسیون نشریات مانند تعداد معین شماره‌هایی که در یک سال باید منتشر شوند و حداقل و حداکثر مقاله‌هایی که در هر شماره باید منتشر شوند، تأثیر منفی بر کیفیت نشریات علمی برجای نهاده است.

برخی رویکردها در نظام آموزش عالی مانند تأثیر انتشار مقاله‌های علمی در نظام ارتقاء اساتید و دفاع یا نمره دانشجویان تحصیلات تکمیلی، علاوه بر ایجاد فشار بر مدیران و سردبیران نشریات علمی، کیفیت مقالات را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

قرار دادن تعداد مقاله منتشرشده در نشریات علمی و میزان استناد به آن‌ها، به عنوان مبنا و شاخصی برای تولید علم اگر چه به خودی خود مشکلی ندارد اما استفاده از آن به عنوان شاخص ملی تولید علم, خالی از اشکال نبوده و به عاملی در تنزل کیفیت مقالات بدل گشته است.          

با توجه به تعیین حداقل تعداد مقاله در هر شماره، تناسبی میان تعداد نشریات علمی رشته و میزان پژوهش‌هایی که در رشته می‌شود وجود ندارد.  

فرایند داوری در بسیاری از نشریات علمی با دشواری‌های فراوانی روبروست که این دشواری‌ها به نوبه خود بر کیفیت مقالات پذیرفته‌شده تأثیر منفی می‌گذارد.

تعامل کمیسیون با مدیران و سردبیران نشریات نیازمند بهبود کمی و کیفی است.

نشریات علمی، نیازمند استفاده از استانداردها و راهنماهای جامع، دقیق و با کیفیت هستند.

نقش‌هایی همچون مدیرمسئول، هیئت تحریریه، سردبیر و امور همچون نگارش مقاله، ویراستاری و داوری، مقوله‌هایی تخصصی هستند که افراد برای انجام یا تصدی آن‌ها نیازمند آموزش و صلاحیت‌های خاص هستند.

در فرایند تأسیس نشریات علمی و کسب مجوز، توجه به نقشه علمی رشته و ایجاد توازن در زیربخش‌های تخصصی بسیار ضروری است.

انجمن می‌تواند نقطه‌نظرهای سردبیران و مدیران مسئول نشریات و پیشنهادهای اصلاحی آن‌ها را به نحو مقتضی به وزارت عتف و جامعه علمی و تخصصی انتقال دهد.

انجمن می‌تواند در کنار ارزیابی‌های کمیسیون، ارزیابی‌های کیفی و مستقلی را برای نشریات رشته طرح‌ریزی و با یاری دست‌اندرکاران این نشریات به اجرا درآورد.

یادآوری می‌شود نخستین نشست در این زمینه در تاریخ ۱۵ تیرماه سال ۱۳۸۹ برگزار شد.

آخرین اخبار