در این نشست دکتر نورالله مرادی، نائب رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، مختصری از محتوای نقشه جامع علمی کشور را معرفی نمود.
وی گفت: ” نقشه جامع علمی کشور در واقع نقشه راه است که برای برنامه کلان کشوری طراحی شده است و برای این تهیه شده است که با این نقشه در بیست سال آینده به چه جایی میخواهیم برسیم.”
دکتر مرادی افزود: “نقشه جامع علمی کشور شامل 60 صفحه در 5 فصل « ارزشهای بنیادی»، «وضع علم و فناوری ایران»، «اولویتهای علم و فناوری ایران»، «راهبردهای علم و فناوری ایران» و «چارچوب نهایی علم و فناوری ایران» تدوین شده و تاریخ 17 اسفند1389 مورد بهره برداری قرار گرفته است. البته اسناد پشتیبانی این نقشه، بیش از 4000 صفحه بوده است که در 60 صفحه به عنوان گزارش ارائه شده است.”
وی در ادامه بیان کرد: “متاسفانه در این نقشه هیچ صحبتی از کتاب و کتابخانه و کتابداری نشده است و این ضعف آن است؛ چرا سند جامع بیست ساله کشور تدوین میشود در حالیکه از مسائل فرهنگی هیچ بحثی مطرح نمیشود!”
نائب رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران تصریح کرد: “وقتی تکنولوژی توسعه پیدا میکند که به فرهنگ تبدیل شده باشد وگرنه آغاز اسارت و بردگی صاحبان آن خواهد شد. در این میان مقوله «فرهنگ» مطرح میشود که دارای مفاهیم گستردهای است و تعاریف زیادی دارد. ولی در واقع فرهنگ، آن چیزی است که میماند وقتی همهچیز دیگر فراموش میشود.”
وی افزود: “فرهنگ، حاصل مبارزه انسان با طبیعت است. طبیعت قوه قهار و بیرحم است و مسلط به موجودات زنده؛ ولی انسان تنها موجود زندهای است که از این حالت خارج شده است. «عقل و خرد» و «آزادی» انسان را مقابل طبیعت قرار میدهد و باعث میشود که همه چیز را نپذیرد. حاصل این مبارزه، فرهنگ است. “
دکتر نورالله مرادی گفت: “ورود وسائل ارتباط جمعی و انقلاب در ارتباطات و اطلاعات، دنیای جدیدی را بوجود آورده است و تقابل سنت و مدرنیسم سبب بهم خوردن تعادل فرهنگی شده است. همانطور که جس شرا متفکر بزرگ امریکایی معتقد است که فرهنگ مانند مثلثی است که دارای سه ضلع می باشد و اعتقادات، یکی از آنها است. چیزی که سالهای سال طول کشیده تا از تجربیات اجتماعی بدست آمده، سازماندهی شده و تبدیل به نظامهای فلسفی و نظری شده و ارتباط بین انسانهای جامعه و تمامیت آنهاست بهطوریکه رفتار اجتماعی حاصل آن است. ضلع دوم، تجهیزات مادی و ضلع سوم سازمانها یا نهادهای فرهنگی جامعه است. شرا این مثلث را به یک صندلی سه پایه تشبیه میکند که دارای این سه پایه است. تا زمانیکه این ستونها با هم رشد متوازنی داشته باشند، جامعه در حال رشد و پیشرفت خواهد بود و اگر مسألهای وجود داشته باشد قابل حل خواهد بود. اما اگر یکی از آن سه ضلع رشد بیشتری دارد، صندلی کج شده و تعادل به هم میخورد. بنابراین برای پیشرفت فناوری باید توسعه فرهنگی را هم در نظر بگیریم و برای رسیدن به توسعه فرهنگی، سه جنبه توسعه اقتصادی، توسعه فرهنگی، سیاست فرهنگی را مدنظر قرار بدهیم. از طرف دیگر به این مورد «فرهنگ توسعه» هم گفته میشود که هم علم مطرح است و هم اعتقادات در آن حفظ شده است.”
وی تأکید کرد: “برای رسیدن به فرهنگ توسعه عوامل متعددی نقش دارند ولی نقش رسانههای همگانی خیلی مهمتر است.”
دکتر مرادی در ادامه اظهار داشت: “در جوامع با دو نوع فرهنگ سر و کار داریم که یکی فرهنگ سنتی (کلاسیک) است و دیگری فرهنگ رسانههای تودهای که رادیو و عمدتا تلویزیون است. فرهنگ سنتی، برآمده از نظام آموزش و پرورش است که فرهنگی متجانس، یکپارچه و اجزاء مرتبط با هم را تشکیل میدهند که از دوران پیش دبستان شروع شده و تا آخرین سال دانشگاه ادامه مییابد. این فرهنگ، فرهنگ فرهیختگان جامعه را تشکیل میدهد. اما در فرهنگ رسانههای تودهای، تلویزیون، فرهنگ نامتجانس، موزائیکی و بیارتباط با هم را شامل میشود که ناهماهنگی در محتوای برنامهها، باعث ایجاد این فرهنگ توده است که عمر کوتاهی دارد و همواره در حال جابجایی است.”
نائب رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران،با اشاره به چرخه مدیریت راهبردی آبراهام میلز گفت:” در مدیریت راهبردی، رسانههای جمعی منبع تغذیهای لازم دارند که کتابخانهها و مراکز آرشیوی هستند. پاره ای از اطلاعات موجود در کتابخانهها و مراکز آرشیوی از یاد میروند و پارهای دیگر توسط خلاقان علم و فرهنگ و فناوری کاربردی میشوند و در جامعه مورد بحث و نظرخواهی قرار میگیرند و حاصل آنها به صورت مقاله، جزوه و یا کتابهای کم تیراژ و فیلم و صوت منتشر می شوند و در قدم بعدی انتشار گستردهتر رخ می دهد و بعد در حافظه جامعه مثل کتابخانه و … نمایان می شود و این چرخه همچنان ادامه دارد. میلز میگوید بدون شک این چرخه همواره در حال حرکت است و جامعه هر چقدر صنعتیتر و پیشرفتهتر باشد، سرعت چرخه در آن بیشتر است. “
دکتر مرادی در مورد این نکته که چرا در نقشه جامع علمی کشور، مسائل فرهنگی و جایگاه کتابخانه و کتابداری نیامده است، با قاطعیت اعلام کرد: “این مسأله از بیدقتی آنها بوده است. توسعه فرهنگی، توازن و تعادل فرهنگی هم دلیل آن است. زمانی میتوان از فرهنگ صحبت کرد که تکنولوژی تبدیل به فرهنگ شده باشد و در اینجا نقش کتابخانه واضح است. “
دکتر نورالله مردادی یادآورشد: “در نقشه جامع علمی کشور بندی وجود دارد که در آن ستاد راهبردی نقشه موظف شدهاند تا در فواصل زمانی معین به اسناد و مدارک توجه کند.”
وی در پایان تصریح کرد: “این بند این فرصت را به کتابخانه ملی میدهد که رسالت خود را با پشتوانه ملی که به همراه دارد، پیشقدم شده و راجع به توسعه فرهنگی و شناخت مسائل فرهنگی پژوهشهایی انجام دهد تا بهعنوان پیوست در نقشه جامع علمی کشور نمود یابد. “
نشست «جایگاه کتابداری و اطلاع رسانی در نقشه جامع علمی کشور» در ساعت 12 پایان یافت.
