پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) در بیانیه‌ای تصمیم خود را به برداشتن فایل‌‌های تمام متن پایان‌نامه‌ها از سامانه گنج (پایان‌نامه‌های ایران) اعلام داشته است. این بیانیه بسیار کوتاه اشاره به مادۀ هشت آئین‌نامه اجرای قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیۀ آثار علمی (مصوب هیات وزیران) دارد.
انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران تأسف عمیق خود را از این عقبگرد فرهنگی، علمی، آموزشی و پژوهشی اعلام می‌دارد و باور دارد که این مصوبه نه تنها از تقلب علمی پیشگیری و با آن مقابله نمی کند، بلکه با دور از دسترس عموم نگاهداشتن متن کامل پایان‌نامه‌ها، راه را برای تقلب‌های علمی هموار می‌سازد و بازار سیاه سایه‌نویسی و حرفه پایان‌نامه نویسی متقلبانه را بیشتر رونق می‌بخشد. افزون برآن، عمل به این تصمیم منجر به نقض یکپارچگی اطلاعات و ارزش‌های ناشی از آن و در نتیجه انجام فراتحلیل‌های لازم برای سیاستگذاری علمی پژوهشی را در کشور ناممکن می‌سازد. صریحاً اعلام می‌داریم برای پیشگیری از تقلب راه‌های شناخته شده موثر در جهان وجود دارد که بستن راه دسترسی به متن پایان‌نامه‌ها از آن شمار نیست!
شگفت‌آور آن است که این تصمیم نادرست در زمانی اعلام می‌شود که اتحادیه اروپا اعلام کرده از ابتدای سال 2021 دسترسی به تمام متون علمی و پژوهشی انجام یافته با بودجه‌های دولت‌های عضو به‌رایگان در اختیار مردم جهان قرار خواهد گرفت. افزون بر آن، امروزه حتی در مناطق در حال توسعه جهان کنسرسیوم‌های بین کشوری برای استفاده آزاد از پایان‌نامه‌ها و دیگر انواع اطلاعات علمی تشکیل شده است. بستن راه دسترسی به پایان‌نامه‌ها در ایران این پرسش را در برابر اهل نظر می‌گذارد که سبب صدور چنین مصوبه‌‌‌ای چیست و احیاناً منافع چه کسان یا محافلی بر منافع مردم ایران و به ویژه پژوهشگران، برتری داده شده است.
انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران مصرانه خواستار انتشار گزارش‌هایی است که مبنای مصوبۀ هیات دولت بوده است تا جامعه علمی کشور از دلایل آن آگاه شود.
انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران از سازمان‌های نظارت برای بررسی این موضوع و تهیه گزارشی به هیات دولت برای بازنگری در مصوبه مذکور دعوت می‌کند. به علاوه، از وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری انتظار دارد در نخستین فرصت موضوع تجدید نظر در این مصوبه را در هیات دولت مطرح کنند و نیز دستور دهند ایرانداک تجربه ثمربخش تأمین دسترسی به متن کامل پایان‌نامه‌ها را ادامه دهد.
انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران
چهارم دیماه 1399
