هفتمین نشست تخصصی زنده (لایو) انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران با موضوع «مطالعه در فضای مجازی» در روز سه‌شنبه 27 آبان ۱۳۹۹ و از ساعت 16 تا 18 در صفحه اینستاگرام انجمن برگزار شد. در این نشست، آقایان دکتر یزدان منصوریان (عضو هیئت علمی دانشگاه چارلز استوارت استرالیا) و دکتر محسن حاجی‌زین‌العابدینی (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و دبیر شبکه مروجان کتابخوانی) دیدگاه‌های خود را در رابطه با مفهوم و وضعیت مطالعه در فضای مجازی تبیین کردند. مجری-کارشناس این نشست، دکتر محمد زره‌ساز عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و مسئول کمیته پژوهش انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران بود.
در این نشست، دکتر منصوریان پس از معرفی چند کتاب گفت: «هدف خواندن این است که در حد توان دنیا را برای خودمان و دیگران به جای بهتر تبدیل کنیم. در حد توان و از فرصت زیستن بهتر استفاده بکنیم. ما کتاب می‌خوانیم که لحظه‌های زندگی‌مان پربارتر باشد؛ ما کتاب می‌خوانیم که بتوانیم بر مشکلات زندگی غلبه کنیم؛ خودمان را پیدا کنیم و خویشتن خویش را بشناسیم. انگیزه‌ها زیاد است و هرکسی باید دلیل خودش را پیدا بکند، باید معنای خودش را بسازد. برای من کتاب خواندن همیشه تلنگر بوده که بتوانم با آن هم بر مشکلات زندگی غلبه بکنم هم از وقت بتوانم بهتر استفاده بکنم و هم این که شوق یادگیری همیشه در من بوده است و این که چیزی را می‌خوانم دوست دارم به بقیه هم بگویم…» ایشان در ادامه جلسه از مواردی چون امکان برقراری ارتباط صحیح و بی‌واسطه با نویسنده، امکان دعوت از نویسندگان برای معرفی کتاب و ارائه بازخورد به آنها، فراهم شدن امکانات ساده برای معرفی کتاب و امکان ایجاد گروه‌هایی با علائق مشترک به عنوان فرصت‌های فضای مجازی برای حوزه مطالعه و خواندن یاد کرد. دکتر منصوریان همچنین تهدیدهای این فضا را برای مطالعه شامل مواردی همچون انبوهی و آشفتگی مطالب در فضای مجازی، سرعت زیاد تحولات نشر، هراس زیاد از بی‌خبری و بی‌قراری ناشی از آن و خسارت‌های خرده‌خوانی دانست. ایشان از کتابداران تقاضا کرد تا آهسته‌خوانی را به کاربران خود آموزش دهند و به دنبال ساده‌سازی مطالب برای عموم مردم باشند. ایشان سخنان خود را با شعار «زنده باد آزادی خواندن» به پایان برد.
در قسمت دوم جلسه آقای دکتر محسن حاجی زین‌العابدینی دیدگاه‌های خود را در رابطه با وضعیت مطالعه در فضای مجازی و خلاقیت‌های پدید آمده در این رابطه تشریح کرد. ایشان در بخش از سخنان خود گفت: «ناگفته نماند که همچنان کارکرد کتاب در عصر معاصر، علی‌رغم همه این مسائل پیش آمده به قوت خودش باقی است. وقتی کتاب به این حالت کالای صنعتی تبدیل می‌شود و تولید انبوهی از آن را ما داریم و در زمینه‌های مختلف انواع و اقسام نویسندگان، کتاب‌ها، ناشران داریم که حجم زیادی از مطالب و کتاب‌ها را منتشر می‌کنند؛ ما ناگزیر از این هستیم که برای رسیدن به کتاب خوب و مناسب دست به انتخاب بزنیم. و از طرف دیگر کسانی باشند که این‌ها را برای ما معرفی بکنند یا لذت خواندن این کتاب‌ها را به ما بچشانند. الان دیگر مثل عصر بیهقی بزرگ نیست که بگوییم «هر کتابی به یک بار خواندن می‌ارزد». الان دوره گزیده‌خوانی است و گزیده‌خوانی به این معنا که ما بتوانیم براساس مؤلفه‌های سواد اطلاعاتی و تفکر انتقادی کتاب‌های خوب را انتخاب بکنیم و مناسب‌ترین‌ها را در کمترین زمان ممکن بخوانیم و از آنها استفاده کنیم. چرا که از یک طرف جامعه خیلی گسترده شده است و مسائلی که ما با آن مواجه هستیم خیلی زیاد است و از طرف دیگر انواع منابعی که با آن مواجه هستیم؛ به همین خاطر یکی از فعالیت‌های خیلی مهم در حوزه خواندن، ترویج کتابخوانی است.» دکتر حاجی‌زین‌العابدینی در ادامه گزارشی را از فعالیت‌های شبکه ترویج کتابخوانی ارائه کرد. دکتر حاجی زین‌العابدینی سدشکنی و از بین رفتن ترس حرکت به سمت فضای مجازی، ترویج کتابخوانی مجازی، تقویت دسترسی به منابع دیجیتال و بی‌مرزی و بی‌مکانی در حوزه خواندن را از تحولات دوران کرونا دانست. ایشان همچنین افزود: «یکی از مهمترین چیزهایی که من همیشه فکر کردم کتابخانه‌ها می‌توانند روی آن کار بکنند، استفاده از خود مخاطبین است. هرچه قدر که من کتابدار حرف بزنم و بگویم خیلی شاید به دل نشیند اما اگر یک مخاطبی که تجربه زیسته در کتابخانه‌ای داشته است بگوید من به این کتابخانه آمدم و این کتاب را دیدم یا یک خانم کتابدار این را به من معرفی کرد یا این اتفاق افتاد. برنامه و لایوهایی که از خود مخاطبین باشد و بدون هیچ پیرایه یا صحنه‌سازی باشد و برعکس خیلی مردمی و دوستانه تجربه استفاده از کتابخانه یا لذتی که از خواندن کتاب بردند، بگویند. بسیار پیش آمده است که مثلاً من کتابی را دیدم ولی هیچ وقت تمایل پیدا نکردم این کتاب را بخوانم ولی یک نفر گفته که من این کتاب را فلان جا خواندم یا فلان فیلم را دیدید، فلان فیلم را فلانی به من معرفی کرد و دیدم لذت بردم. بنابراین خود مخاطبین یکی از مهمترین منابعی هستند که می‌توانند به ما برای پیش‌بردن اهداف کتابخانه‌ها کمک بکنند…» آقای دکتر حاجی زین‌العابدینی سخنان خود را با تاکید بر بحث اثربخشی خواندن به پایان رساند: «مهمتر از همه این‌ها اثربخشی خواندن است. ما در ترویج خواندن شاید یک کتاب را خوب بخوانیم بهتر از خواندن ده‌ها کتاب باشد. مسئله سرانه مطالعه که دائم درباره آن صحبت می‌شود یکی از آسیب‌زننده‌ترین چیزهایی است که مطرح می‌شود به خاطر این که عدد، رقم نمی‌تواند تعیین‌کننده این باشد که هدف کتاب را تعیین بکند؛ چون کتاب برای سلامتی، سعادت، آرامش انسان‌ها است و برای این که رفتار بهتری داشته باشند ولی عدد، رقم فقط این را به یک مسابقه تبدیل می‌کند. پس مهمترین چیزی که ما باید توجه بکنیم این است که کتاب بخوانیم، کتاب خوب را زیاد بخوانیم و کتاب خواندن عاملی برای آرامش و سعادت ما باشد.»
مشروح این نشست را در لینک‌های زیر می‌توانید مشاهده کنید:
